27 maart 2013

De economie van goed en kwaad: wij blijven brokkenmakers

Jelmer van der Meulen heeft op 20 maart 2013 gereageerd op "De economie van goed en kwaad":
Wijnandt, een goed betoog. Goed opgemerkt en samengevat. Onder de indruk van de belezen kennis waarover je beschikt.
En ik mis in je betoog één van de belangrijkste, zo niet het belangrijkste betoog van Sedlacek. De ontsporing van de economie komt vooral doordat de mens zichzelf niet kent en vooral de economen hun menselijke herkomst (en daarmee beperkingen). De paradigma schommelingen door de tijd illustreren dat. Sedlacek betoogt volgens mij ook niet dat de een aantoonbaar beter is [dan de ander; wtv]. Wel dat wanneer we voorbij gaan aan onze eigen begrenzing, daar brokken van komen.
En ja, zeker wanneer je dat aanvult met de eindige grondstoffen zoals jij doet mooi, is dat zorgelijk. Ik denk dat zijn betoog aanvullend gezien kan worden op de 5 boeken die je noemt.
Jelmer raakt hier een interessant aspect. Het is bovendien terecht om dit aspect -de beperkingen van de mens- erbij te willen betrekken omdat economie tenslotte geen exacte wetenschap is maar valt onder de gedragswetenschappen. John Maynard Keynes verkondigde dat al in de jaren twintig. 

Als je het hebt over de beperkingen van de mens, die ik nu opvat als beperkingen van de menselijke soort, kom je al gauw bij de vraag: is de mens voor verbetering vatbaar? Preciezer geformuleerd in deze context: is het menselijke gedrag ten opzichte van zijn leefomgeving voor verbetering vatbaar? Verbetering in die zin dat de verwoestende effecten van het mensdom op zijn medeschepselen op deze planeet kunnen worden geëlimineerd.

Daarover zijn al boeken volgeschreven. Van de boeken over dit onderwerp die ik heb gelezen, is een van de bekendste "The Perfectibility of Man" van John Passmore. (Oorspronkelijk in 1970 verschenen; in 2000 verscheen de derde editie.)
In dit verband mag Passmore's boek "Man's Responsibility for Nature" (1974) ook worden genoemd. De recensie van Declan Rice geeft een aardige indruk van het filosofische mijnenveld dat Passmore betreedt met dit werk!

Het boek dat ik persoonlijk het meest indrukwekkend en overtuigend vind -maar ook buitengewoon deprimerend!- over de relatie van de menselijke soort tot zijn leefwereld, is "Too Smart for our Own Good: The Ecological Predicament of Humankind" van Craig Dilworth. Dilworth maakt heel korte metten met de hoop op een fundamentele gedragsverandering van het zoogdier mens, omdat zijn reflexen en afgeleide gedragingen uiteindelijk berusten op overerfde eigenschappen. Dilworth maakt hierbij veel toegankelijk van wat de anthropologie inmiddels aan kennis en inzichten over het mensdom heeft verworven. Voor hem is het zogenaamde Vicious Circle Principle (VCP) een uiterst nuttig uitgangspunt om het handelen van de mens en de gevolgen daarvan te kunnen begrijpen (beknopte samenvatting van het VCP).

Samenvattend in de woorden die Jelmer van der Meulen gebruikt: het mensdom kan zijn beperkingen niet overwinnen en is gedoemd om brokken te maken.

1 opmerking:

Magic Bullet zei

Complexe materie, maar goed voer om over te mijmeren terwijl de benen peddelen. De mens zal altijd brokken blijven maken, en we kunnen alleen maar hopen dat die brokken niet te groot blijken op een kwaad moment. Toch ben ik voorzichtig optimistisch. Dat de mens kan leren is overduidelijk op technologisch vlak. Hopelijk kunnen we op tijd de techniek inzetten om grondstoffen problemen met alternatieven op te lossen. Er is een stroming, vooral in de VS die suggereert dat de mens niet leert op geopolitiek vlak of op ethisch vlak. Daar ben ik het volstrekt mee oneens. Deze Amerikanen kennen de geschiedenis niet. Als Europeanen beleven we nu de unieke situatie dat er na 5000 jaar continue conflicten een duurzame vrede is ontstaan op een heel continent...iemand die daar geen bewondering voor heeft is een cynicus van de ergste soort. Juist dat doemdenken zou weleens een self fullfulling profecy kunnen blijken...